სამხრეთ აფრიკის საფარის ინდუსტრია, კლიმატის ცვლილება და პლასტმასის დაბინძურება

წიაღისეული საწვავის მაღალი შემცველობითა და ნარჩენების მართვის არასწორი პრაქტიკით გამოწვეული სათბურის გაზები აფრიკის საიზოლაციო ინდუსტრიის წინაშე მდგარი ორი წამყვანი გამოწვევაა და, შესაბამისად, აუცილებელია მდგრადი გადაწყვეტილებების ინოვაციური შემუშავება, რომლებიც არა მხოლოდ დაიცავს ინდუსტრიის მდგრადობას, არამედ უზრუნველყოფს მწარმოებლებისა და მოთამაშეების მინიმალურ ბიზნეს ხარჯებსა და მაღალ შემოსავალს ღირებულების ჯაჭვის გასწვრივ.

ექსპერტები ამჟამად მოუწოდებენ, რომ შეფუთვისას გაზრდილი ყურადღება გამახვილდეს ენერგიის მოხმარებასა და მოხმარებისწინა პრაქტიკაზე, რათა შემცირდეს ერთჯერადი ნარჩენები, რათა რეგიონმა ეფექტურად შეუწყოს ხელი 2050 წლისთვის ნულოვანი ნარჩენების წარმოქმნას და გააფართოვოს საფარის ინდუსტრიის ღირებულებათა ჯაჭვის ციკლურობა.

სამხრეთ აფრიკა
სამხრეთ აფრიკაში, საფარის ქარხნების ფუნქციონირებისთვის ნამარხი საწვავით მომუშავე ენერგიის წყაროებზე ძლიერმა დამოკიდებულებამ და კარგად რეგულირებული და აღსრულებადი ნარჩენების განადგურების პროცედურების არარსებობამ ქვეყნის ზოგიერთი საფარის მწარმოებელი კომპანია აიძულა, სუფთა ენერგიის მიწოდებასა და შეფუთვის გადაწყვეტილებებში ინვესტიციები ჩაედოთ, რომელთა ხელახლა გამოყენება და გადამუშავება შესაძლებელია როგორც მწარმოებლების, ასევე მათი მომხმარებლების მიერ.

მაგალითად, კეიპტაუნში დაფუძნებული კომპანია Polyoak Packaging, რომელიც სპეციალიზირებულია საკვების, სასმელების და სამრეწველო დანიშნულების ეკოლოგიურად სუფთა ხისტი პლასტმასის შეფუთვის დიზაინსა და წარმოებაში, აცხადებს, რომ კლიმატის ცვლილება და პლასტმასის დაბინძურება, რომლებიც ნაწილობრივ მიეწერება წარმოების სექტორს, მათ შორის საფარების ინდუსტრიას, მსოფლიოს ორ „მწვავე პრობლემას“ წარმოადგენს, რომელთა გადაჭრის გზებიც ხელმისაწვდომია ინოვაციური საფარების ბაზრის მოთამაშეებისთვის.

კომპანიის გაყიდვების მენეჯერმა, კონ გიბმა, 2024 წლის ივნისში იოჰანესბურგში განაცხადა, რომ ენერგეტიკის სექტორი სათბურის გაზების გამოყოფის 75%-ზე მეტს შეადგენს, რადგან გლობალური ენერგია წიაღისეული საწვავიდან მიიღება. სამხრეთ აფრიკაში წიაღისეული საწვავი ქვეყნის მთლიანი ენერგიის 91%-მდე შეადგენს, გლობალურ 80%-თან შედარებით, ხოლო ქვანახშირი დომინირებს ეროვნულ ელექტროენერგიის მიწოდებაში.

„სამხრეთ აფრიკა მსოფლიოში სათბურის გაზების გამოყოფის მხრივ მე-13 უდიდესი ქვეყანაა და G20-ის ქვეყნებს შორის ყველაზე ნახშირბად-ინტენსიური ენერგეტიკული სექტორი აქვს“, - ამბობს ის.

სამხრეთ აფრიკის ენერგოკომპანია Eskom „სათბურის აირების წამყვანი გლობალური მწარმოებელია, რადგან ის უფრო მეტ გოგირდის დიოქსიდს გამოყოფს, ვიდრე აშშ და ჩინეთი ერთად“, აღნიშნავს გიბი.

გოგირდის დიოქსიდის მაღალ გამოყოფას გავლენა აქვს სამხრეთ აფრიკის წარმოების პროცესებსა და სისტემებზე, რაც სუფთა ენერგიის ვარიანტების აუცილებლობას იწვევს.
წიაღისეული საწვავის გამონაბოლქვის შემცირებისა და საკუთარი საოპერაციო ხარჯების შემცირების გლობალური ძალისხმევის მხარდაჭერის სურვილმა, ასევე Eskom-ის ხარჯებით გამოწვეული მუდმივი დატვირთვის შემსუბუქების შემსუბუქებამ, Polyoak განახლებადი ენერგიისკენ აიძულა, რაც კომპანიას წელიწადში თითქმის 5.4 მილიონი კვტ/სთ-ის გენერირების საშუალებას მისცემდა.

გენერირებული სუფთა ენერგია „ყოველწლიურად 5,610 ტონა CO2-ის გამოყოფას დაზოგავს, რომლის შთანთქმისთვის წელიწადში 231,000 ხე იქნება საჭირო“, ამბობს გიბი.

მიუხედავად იმისა, რომ განახლებადი ენერგიის ახალი ინვესტიცია არასაკმარისია Polyoak-ის ოპერაციების მხარდასაჭერად, კომპანიამ ამასობაში ინვესტიცია ჩადო გენერატორებში, რათა უზრუნველყოს შეუფერხებელი ენერგომომარაგება დატვირთვის გათიშვის დროს, ოპტიმალური წარმოების ეფექტურობის მისაღწევად.

სხვათა შორის, გიბი ამბობს, რომ სამხრეთ აფრიკა ერთ-ერთი ქვეყანაა მსოფლიოში ნარჩენების მართვის ყველაზე ცუდი პრაქტიკით და საფარების მწარმოებლების მიერ შეფუთვის ინოვაციური გადაწყვეტილებების მიღებაა საჭირო, რათა შემცირდეს არაგადამუშავებადი და არაგადამუშავებადი ნარჩენების რაოდენობა ქვეყანაში, სადაც ოჯახების 35%-ს ნარჩენების შეგროვების არანაირი ფორმა არ აქვს. გიბის თქმით, წარმოქმნილი ნარჩენების დიდი ნაწილი უკანონოდ იყრება და იყრება მდინარეებში, რომლებიც ხშირად აფართოებს არაფორმალურ დასახლებებს.

მრავალჯერადი გამოყენების შეფუთვა
ნარჩენების მართვის ყველაზე დიდი გამოწვევა პლასტმასისა და საფარის შესაფუთი ფირმებსა და მომწოდებლებს აქვთ შესაძლებლობა, შეამცირონ გარემოზე დატვირთვა ხანგრძლივი გამოყენების, მრავალჯერადი შეფუთვის საშუალებით, რომლის გადამუშავებაც საჭიროების შემთხვევაში მარტივად იქნება შესაძლებელი.

2023 წელს სამხრეთ აფრიკის სატყეო მეურნეობის, მეთევზეობისა და გარემოს დაცვის დეპარტამენტმა შეიმუშავა ქვეყნის შეფუთვის სახელმძღვანელო, რომელიც მოიცავს შესაფუთი მასალების ოთხ კატეგორიას: ლითონები, მინა, ქაღალდი და პლასტმასი.

დეპარტამენტის თქმით, სახელმძღვანელო პრინციპი მიზნად ისახავს „ნაგავსაყრელებზე მოხვედრილი შეფუთვის მოცულობის შემცირებას პროდუქტის დიზაინის გაუმჯობესებით, წარმოების პრაქტიკის ხარისხის გაზრდით და ნარჩენების პრევენციის ხელშეწყობით“.

„შეფუთვის ამ სახელმძღვანელო მითითების ერთ-ერთი მთავარი მიზანია, დაეხმაროს შეფუთვის ყველა ფორმის დიზაინერებს უკეთ გაიგონ მათი დიზაინის გადაწყვეტილებების გარემოზე ზემოქმედების შესახებ, რითაც ხელს შეუწყობენ კარგ გარემოსდაცვით პრაქტიკას არჩევანის შეზღუდვის გარეშე“, - თქვა DFFE-ს ყოფილმა მინისტრმა კრისი ბარბარამ, რომელიც მას შემდეგ ტრანსპორტის დეპარტამენტში გადავიდა.

გიბის თქმით, „პოლიოაკში“ კომპანიის მენეჯმენტი წინ მიიწევს ქაღალდის შეფუთვის საკითხზე, რომელიც ფოკუსირებულია „ხეების გადასარჩენად მუყაოს კოლოფების ხელახალი გამოყენების“ პროცესზე. უსაფრთხოების მიზნით, „პოლიოაკის“ მუყაოს კოლოფები საკვებისთვის ვარგისი მუყაოსგან მზადდება.

„საშუალოდ 17 ხეა საჭირო ერთი ტონა ნახშირბადის დაფის წარმოებისთვის“, - ამბობს გიბი.
„ჩვენი მუყაოს კოლოფების დაბრუნების სქემა ხელს უწყობს თითოეული მუყაოს კოლოფის საშუალოდ ხუთჯერ გამოყენებას“, - დასძენს ის და 2021 წლის ეტაპს ასახელებს, როდესაც 1600 ტონა ახალი მუყაოს კოლოფი იქნა შეძენილი, მათი ხელახლა გამოყენებით კი 6400 ხე გადარჩა.“

გიბის შეფასებით, ერთ წელზე მეტ ხანში მუყაოს კოლოფების ხელახალი გამოყენება 108 800 ხეს გადაარჩენს, რაც 10 წელიწადში ერთ მილიონ ხეს უტოლდება.

DFFE-ს შეფასებით, ბოლო 10 წლის განმავლობაში ქვეყანაში გადამუშავებისთვის 12 მილიონ ტონაზე მეტი ქაღალდი და ქაღალდის შესაფუთი მასალა იქნა აღდგენილი. მთავრობის თქმით, 2018 წელს აღდგენილი ქაღალდისა და შესაფუთი მასალის 71%-ზე მეტი, რაც 1,285 მილიონ ტონას შეადგენს, შეგროვდა.

თუმცა, სამხრეთ აფრიკის, ისევე როგორც ბევრი აფრიკული ქვეყნის წინაშე მდგარი ყველაზე დიდი გამოწვევა პლასტმასის, განსაკუთრებით პლასტმასის გრანულების ან ნაჭრების, მზარდი უკონტროლო განადგურებაა.

„პლასტმასის ინდუსტრიამ უნდა თავიდან აიცილოს პლასტმასის გრანულების, ფანტელების ან ფხვნილის გარემოში დაღვრა წარმოებისა და განაწილების ობიექტებიდან“, - თქვა გიბმა.

ამჟამად Polyoak აწარმოებს კამპანიას სახელწოდებით „დაიჭირე ეს გრანულები“ ​​(cack that pellets drive), რომლის მიზანია პლასტმასის გრანულების სამხრეთ აფრიკის წვიმის წყლის კანალიზაციაში მოხვედრის თავიდან აცილება.

„სამწუხაროდ, პლასტმასის გრანულები ბევრი თევზისა და ფრინველისთვის გემრიელ კერძად ითვლება მას შემდეგ, რაც ისინი წვიმის წყლის დრენაჟებიდან სრიალდებიან, სადაც ისინი ჩვენს მდინარეებში ხვდებიან, დინების მიმართულებით ოკეანეში ჩადიან და საბოლოოდ ჩვენს პლაჟებზე ირიყებიან.“

პლასტმასის გრანულები წარმოიქმნება მიკროპლასტმასისგან, რომელიც მიიღება საბურავების მტვერიდან და ნეილონისა და პოლიესტერის ტანსაცმლის რეცხვისა და საშრობში გაშრობის შედეგად მიღებული მიკროფიბრებისგან.

მიკროპლასტმასის სულ მცირე 87% მომდინარეობს საგზაო მონიშვნებისგან (7%), მიკროფიბრებისგან (35%), ქალაქის მტვრისგან (24%), საბურავებისგან (28%) და ქსოვილებისგან (0.3%).

სიტუაცია, სავარაუდოდ, კვლავ გაგრძელდება, რადგან DFFE-ს თქმით, სამხრეთ აფრიკას „არ აქვს ფართომასშტაბიანი მოხმარების შემდგომი ნარჩენების მართვის პროგრამები ბიოდეგრადირებადი და კომპოსტირებადი შეფუთვის გამოყოფისა და გადამუშავებისთვის“.

„შედეგად, ამ მასალებს არანაირი შინაგანი ღირებულება არ გააჩნიათ ფორმალური ან არაფორმალური ნარჩენების შემგროვებლებისთვის, ამიტომ პროდუქტები, სავარაუდოდ, გარემოში დარჩება ან, საუკეთესო შემთხვევაში, ნაგავსაყრელზე მოხვდება“, - განაცხადა DFFE-მ.

ეს ხდება მომხმარებელთა დაცვის შესახებ კანონის 29-ე და 41-ე მუხლების და 2008 წლის სტანდარტების შესახებ კანონის 27(1) და {2) მუხლების არსებობის მიუხედავად, რომლებიც კრძალავს ცრუ, შეცდომაში შემყვან ან მატყუარა განცხადებებს პროდუქტის ინგრედიენტებთან ან მუშაობის მახასიათებლებთან დაკავშირებით, ასევე ბიზნესებს კრძალავს ცრუ განცხადების გაკეთებას ან ისეთი ოპერირების განხორციელებას, რომელიც სავარაუდოდ „შექმნის შთაბეჭდილებას, რომ პროდუქტები შეესაბამება სამხრეთ აფრიკის ეროვნულ სტანდარტს ან SABS-ის სხვა პუბლიკაციებს“.

მოკლევადიან და საშუალოვადიან პერსპექტივაში, DFFE მოუწოდებს კომპანიებს, შეამცირონ პროდუქტებისა და მომსახურების გარემოზე ზემოქმედება მათი მთელი სასიცოცხლო ციკლის განმავლობაში, „რადგან კლიმატის ცვლილება და მდგრადობა დღეს საზოგადოების უდიდესი გამოწვევებია, ეს უმნიშვნელოვანესია“.